در میان رویکردهای تربیتی، نظریه بازسازی اجتماعی با رویکرد آیندهگرایی به دلیل در نظر گرفتن تغییرات و تحولات سریع و پیشبینی وضعیت آینده میتواند در حل چالشهای آتی تعلیم و تربیت مؤثر باشد. این رویکرد معتقد است داشتن نگرشی در مورد آیندۀ بهتر، سبب میشود که اهداف و جهتگیری فکری جامعه روشن شود. آیندهگرایی با در نظر گرفتن تغییرات و پیشبینی نیازهای آینده، بر بازسازی ساختارهای فعلی تأکید دارد. آلوین تافلر از نظریهپردازان مطرح در حوزه بازسازی اجتماعی آیندهگراست. او براساس واقعیتهای موجود توصیفی از تحولات جهان آینده را ارائه کرده و با نگاهی جامع، آینده را از ابعاد گوناگون مورد بررسی قرار داده است. هدف پژوهش حاضر، کاوش اسناد توسعه از نظر میزان توجه به الزامات آینده است. طرح پژوهش حاضر از نوع کیفی است و در آن از روش تحلیل محتوای کیفی تجمیعی استفادهشده است. در این پژوهش اسناد توسعه، بهویژه سند تحول بنیادین آموزشوپرورش در هشت مضمون الزامات آینده، در زمینههای فرهنگی، آموزشی، توانمندسازی فردی، ساختاری، اقتصادی، دانش و فناوری، ارتباطات و سیاست مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج نشان میدهد که اسناد توسعه بر فراهم کردن زمینههای مساعد معنایابی و شناخت صحیح ارزشها و تحکیم خانواده تأکید بسیار کردهاند. همچنین به توانمندسازی نیروی انسانی تسهیلگر و توسعه محیطهای آموزشی هوشمند، توجه شده است اما نگاه آیندهگرایانه به تقویت زمینههای توانمندسازی فردی مانند مهارتهای تفکر، مهارت تصمیمگیری، سواد رسانهای و آموزش مهارتهای زیستمحیطی کمرنگ به نظر میرسد. همچنین لازم است اسناد توسعه توجه بیشتری به الزامات فرهنگی آینده ازجمله تکثرگرایی، تفاوتهای فرهنگی و آموزش فرهنگ شهروندی نشان دهند.
Karimi, Ph.D. M H, Marzooghi, Ph.D. R, Mohammadi, Ph.D. M, Mazidi, Ph.D. M, Taghavinasab S N. A Futuristic Look at the Islamic Republic of Iran’s Developmental Plans in Education. QJOE 2020; 36 (3) :9-28 URL: http://qjoe.ir/article-1-2553-fa.html
کریمی محمدحسن، مرزوقی رحمت اله، محمدی مهدی، مزیدی محمد، تقوی نسب سیده نجمه. بررسی الزامات تعلیم و تربیت از منظر رویکرد آیندهگرایی با توجه به اسناد توسعه جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه علمی - پژوهشی تعلیم و تربیت. 1399; 36 (3) :9-28