پژوهش حاضر با هدف تبیین سیر تاریخی صورتبندی اهداف در نظام آموزشی ایران انجام شده است. این پژوهش از نوع تحقیقات تاریخی-تحلیلی است و در پی پاسخگویی به این پرسش است که صورتبندی اهداف در گذشته از منظر رویکرد، الگو، کارکرد و توجه به تفاوتهای فردی چگونه تدوین شده است؟ یافتههای حاصل از تحلیل تاریخی اسناد، گزارشها و منابع کتابخانهای نشان میدهند که اهداف در سیر تطور خود، چهار دوره زمانی را پشت سر گذاشته اند. اولین دوره: تحصیلات رسمی و اجباری (1288 تا 1331)؛ دومین دوره: تحصیلات رایگان و اجباری (1332 تا 1343)؛ سومین دوره: اصلاح جامعه از طریق اصلاح آموزش و پرورش (1344 تا 1366)؛ و 4) چهارمین دوره: حاکمیت ارزشهای اسلامی (1367 تا 1397) است. نتایج بررسی نشان داده که غیر از دوره چهارم (در مرحله دوم) که اهداف با رویکرد شایستگی (صفات و توانمندیها) تدوین شده است، در اغلب دورهها اهداف تابع رویکرد تصریح شده بوده و الگوی اهداف نیز تکجهتی و پلکانی بوده است. به تبع این امر کارکرد اهداف در عمل بیشتر به سمت اهداف پیشینی و کاهشگرایانه میل کرده و صرفاً محدود به تعیین تکلیف برای موضوعات درسی شده است. با وجود آنکه رشد تواناییهای فردی در تمام دورهها با شدت و ضعفهای متفاوت مدنظر برنامهریزان بوده، اما حاکمیت الگوی تکجهتی و پلکانی مانع پرداختن به آن در صورتبندی اهداف شده است. دلیل این امر فاصله میان تصمیمگیریهای کلان در نظام آموزشی و واقعیتهای عرصه عمل، تجربه محدود کارشناسی، درک پیچیدگیهای اجرا و بیتوجهی به نقش مجریان بهعنوان بازیگران اصلی بوده است.
Ahmadi A, Mehrmohammadi M, Maleki H, Saadeghi A R, Taaheri, Ph.D. M. Formalizing Goals and Objectives in Iranian Educational System: A Historical Analysis. QJOE 2021; 36 (4) :51-70 URL: http://qjoe.ir/article-1-2709-fa.html
احمدی آمنه، مهرمحمدی محمود، ملکی حسن، صادقی علیرضا، طاهری مرتضی. تحلیلی بر صورتبندی اهداف در نظام آموزشی ایران. فصلنامه علمی - پژوهشی تعلیم و تربیت. 1399; 36 (4) :51-70