در سالهای اخیر موضوع انتخاب رشته برای دانش‌آموزان دوره متوسطه دوم به دغدغه اصلی خانواده‌ها، نظام آموزش‌وپرورش و دانش‌آموزان تبدیل شده است. از این‌رو هدف اصلی این پژوهش، شناسایی دلایل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی دانش‌آموزان است. ملاحظات نظری پژوهش بر اساس دیدگاه‌ جامعه‌شناسان و صاحب‌نظران تعلیم و تربیت تدوین شده است. این پژوهش به روش کیفی و رویکرد گراندد تئوری بوده است. روش نمونه‌گیری هدفمند و با راهبرد نمونه‌گیری نظری انجام شده و روش گرد‌آوری داده‌ها نیز مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته بوده که با 25 نفر از متخصصان انتخاب رشته و حوزه تعلیم و تربیت استان ایلام صورت گرفته ‌است. یافته‌ها متشکل از 49 کد مفهومی و ده مقوله اصلی شامل ترجیحات شغلی، علائق آموزشی، الگوپذیری از گروههای مرجع، هدایت تحصیلی، فشار والدین، استطاعت مالی، پنداشت از توانمندی شخصی، آینده‌نگری آموزشی، ارتقای سرمایه فرهنگی و عقبه فرهنگی است که پدیده اصلی پژوهش با توجه به مقولات شکل‌گرفته «پنداشت از انتخاب رشته به‌مثابه آفریننده سرمایه» نام‌گذاری شده ‌است. افراد از طریق جریان جامعه‌پذیری؛ باورها، ارزشها، هنجارها و مهارتهای زندگی و شغلی را در وجود خود درونی می‌سازند و هویتی متمایز در زندگی اجتماعی برای خویش رقم می‌زنند که نقش آموزش‌وپرورش در میان عاملان جامعه‌پذیری برجسته است. چون انتخاب رشته و تحصیل برای فرد نوعی سرمایه تلقی می­شود و با زندگی و هستی فرد سروکار دارد، بنابراین انتخاب رشته مناسب و ادامه تحصیل برای دانش‌آموزان مانند سرمایه‌ای است که در همه برهه‌های زندگی سبب تعالی و شکوفایی آنها می‌شود.