پژوهش ‌حاضر با هدف شناسایی عوامل و مؤلفه‌های نابرابری آموزشی در مناطق آموزش و پرورش استان ‌مازندران به منظور ارائه الگوی بهینه برای کاهش نابرابریها و تحقق یافتن عدالت آموزشی انجام شده است. روش این پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی است. اطلاعات مورد نیاز پژوهش، با اجرای پرسشنامه به دست آمده است. جامعه آماری پژوهش شامل دانش­‌آموزان سال آخر دوره متوسطه دوم 22 شهرستان استان مازندران در سال تحصیلی 1400-1399 بوده است (21981 =N). در این مطالعه برای تعیین و انتخاب نمونه مورد مطالعه، با به‌­کارگیری روش نمونه‌گیری تصادفی– طبقه‌ای بر اساس شهرستانها، با انتساب متناسب، 924 نفر انتخاب شده اند. به این ترتیب که بعد از استخراج حجم کلی نمونه برای استان، با توجه به فرمول کوکران به تناسب جمعیت دانش‌­آموزی هر شهرستان، تعداد نمونه مشخص شده است. تحلیل داده‌ها با نرم‌‎افزارهای SPSS، TOPSIS و ArcGIS انجام‌گرفته و از مدل شبکه ‎عصبی، ضریب ‌آنتروپی ‌شانون و رگرسیون ‌چندگانه استفاده شده ‌است. خروجی نهایی مدل ‌تاپسیس نشان ‌می‎‌دهد که میان شهرستانهای استان مازندران، به لحاظ برخورداری از شاخصهای پژوهش نابرابری وجود دارد. همچنین یافته‌ها نشان می‌دهند که شاخصهای آموزشی بیشترین و شاخصهای فردی - خانوادگی کمترین اثر مستقیم را بر نابرابری شهرستانهای استان مازندران دارند. با توجه به نتایج پژوهش، استان مازندران برای دستیابی به برابری در دسترسی به فرصتهای آموزشی، نیازمند بازبینی در بسیاری از برنامه‌ها و همچنین ارتقای شاخصهای آموزشی(درونداد، فرایند و برونداد) است.