رویکرد قابلیت که از سوی اقتصاددان شهیر و برنده جایزه نوبل، آمارتیا سن، ارائه شده، روشها و پایههای اطلاعاتی سنجش رفاه فردی و اجتماعی را دگرگون کرده است. از بدو معرفی این رویکرد تاکنون بسیاری از شاخههای علمی- مانند اقتصاد رفاه، فلسفه اخلاق، علوم سیاسی و توسعه- به منظور گستردهتر کردن چارچوبهای سنجشی خود از این رویکرد بهره گرفتهاند. در این مقاله، ابتدا با بهرهگیری از یک مرور ادبیات جامع و گسترده در زمینه قابلیتهایی که در رویکرد قابلیت آمارتیا سن برای نظامهای آموزش عمومی توصیه شده، فهرستی از قابلیتهای پایه برای نظام آموزش عمومی ابتدایی احصاء شده است. بهمنظور بومیسازی فهرست و انطباق آن با شرایط خاص فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی ایران، این فهرست مورد پیمایش خبرگان قرار گرفته است. این پیمایش با بهکارگیری تکنیک دلفی انجام گرفته و هدف آن تعیین میزان اهمیت هر یک از قابلیتهای فهرست بوده است. افزون بر این در طول پیمایش از خبرگان خواسته شده تا قابلیتهایی را ارائه کنند که برای نظام آموزش ابتدایی ایران ضروریاند، اما در فهرست اشارهای به آنها نشده است. قابلیتهای مورد اجماع خبرگان در فهرست نهایی شامل این موارد است: ارتباطات اجتماعی، توانایی انتخاب، صبر و مدارا، قانونمداری، یادگیری، تفکر انتقادی، توانایی مباحثه، خردورزی جمعی، خلاق بودن، احترام، یکپارچگی عاطفی، سواد فناورانه، تصور روایتی، سواد خواندن و نوشتن، توجه به و صیانت از دیگر گونههای حیات، بازی/فعالیتهای تفریحی و ورزشی، امید و آرزو، شناخت مواریث هویتی و ملی و تعادل میان نگرش ملی و جهانی.
Mahmoodi, Ph.D. V, Abooyee Ardekaan, Ph.D. M, Nayyeri, Ph.D. S, Yegaanli N. Basic Capabilities Needed for the Development of Iranian Elementary School Students. QJOE 2019; 34 (4) :109-136 URL: http://qjoe.ir/article-1-1382-fa.html
محمودی وحید، ابویی اردکان محمد، نیری شهرزاد، یگانلی ندا. ارائه سبد قابلیتهای مورد نیاز برای پرورش دانشآموزان در نظام آموزش ابتدایی ایران. فصلنامه علمی - پژوهشی تعلیم و تربیت. 1397; 34 (4) :109-136